حق تقدم سهام در بورس چیست؟

شرکت ها به منظور توسعه فعالیت تجاری خود و پیشرفت، دست به افزایش سرمایه می زنند. یکی از راههای افزایش سرمایه تامین نقدینگی از محل آورده نقدی است. در این روش شرکت ها پس از تصویب مجمع عمومی، به سهامداران خود حق تقدم سهام در بورس را می دهند. برای آشنایی بیشتر با این امتیاز و نحوه خرید و فروش حق تقدم سهام در بورس، در ادامه با ما همراه باشین.

منظور از حق تقدم سهام در بورس چیست؟

شرکت ها برای حضور مستمر در صحنه تجارت، و توسعه و به روز رسانی ماشین آلات و تجهیزات خود نیاز به سرمایه دارن. این سرمایه می تواند از محل اندوخته ها تامین گردد. ولی اگر شرکت اندوخته ای در اختیار نداشته باشه و تصمیم به افزایش سرمایه بگیرد، چاره کار در چیست؟

شرکت هایی که اندوخته قانونی ندارن برای تامین نقدینگی خود (پس از تصویب مجمع عمومی فوق العاده)، سهام جدید منتشر می کنند و برای اینکه درصد مالکیت سهامداران قبلی حفظ شود، به آنها نوعی اولویت در خرید سهام جدید به نام حق تقدم سهام در بورس را می دهند.

تفهیم حق تقدم با ذکر یک مثال ساده

فرض کنید شرکتی 1000سهم دارد و شما صاحب 200 سهم آن هستید. در این حالت شما مالک 20 درصد سهام شرکتین. اگر این شرکت دست به افزایش سرمایه بزند و 1000 سهم جدید دیگر منتشر کند، جمع سهام آن 2000می شود و در این صورت درصد مالکیت شما به 10 درصد کاهش می یابد.

بنابراین شرکت قبل از انتشار عمومی سهام جدید، به شما 200 برگ حق تقدم سهام می دهد که باید معادل ارزش اسمی آن را به شرکت بپردازید تا پس از انجام مراحل قانونی 20 درصد مالکیت شما در شرکت حفظ شود.

در واقع به امتیاز خرید سهام جدید که شرکت ها به سهامداران قبلی خود می دهند در اصطلاح حق تقدم می گویند. این امتیاز قابلیت فروش داره و شرکت برگه ها را برای سهامدارن از طریق پست ارسال کرده و یا از روش های دیگر به آنها تحویل می دهد. سهامداران نیز در صورت تمایل معادل ارزش اسمی سهام را به حساب شرکت واریز و پس از مدتی سهام جدید خود را تحویل می گیرند.

شرایط عدم استفاده از حق تقدم سهام در بورس

مطلب مرتبط : انواع بازارهای مالی در ایران

اگر به هر علتی سهامدار از امتیاز حق تقدم سهام خود در مهلت تعیین شده استفاده نکند، می تواند آنرا با مراجعه به کارگزاری ها و یا بصورت آنلاین بفروشد. خریداران برگه های حق تقدم باید علاوه بر مبلغ پرداختی بابت خرید امتیاز، مبلغ اسمی تعداد حق تقدم خریداری شده را به حساب شرکت واریز کنن و منتظر دریافت سهام شوند.

تفاوت قیمت برگه حق تقدم سهام یک شرکت با ارزش بازاری آن کمی بیشتر از 1000 ریال (مبلغ اسمی) می باشد. این اختلاف قیمت با انتظارات بازار نسبت به آینده سهم، و سابقه شرکت در مدت زمان ارسال برگه های سهام جدید رابطه معکوس دارد. یعنی هرچقدر دید بازار نسبت به آینده شرکت و سابقه آن در ارسال برگه های سهم مثبت تر باشد، تقاضا برای خرید آن بیشتر و در نتیجه این اختلاف قیمت کمتر می شود.

حق تقدم های استفاده نشده

اگر صاحبان حق تقدم سهام در بورس از امتیاز خود استفاده نکرده و حتی آنرا در مهلت مقرر نفروشند؛ ویا بعلت نداشتن آدرس دقیق نزد شرکت، برگه های خود را دریافت نکنند؛ آنگاه شرکت این حق تقدم استفاده نشده را از طریق آگهی و به روش حراج بفروش می رساند. پس از کسر کارمزدهای فروش از این مبلغ، مابقی آن در حساب سهامدار نزد شرکت نگهداری می شود تا در آینده به صاحب آن تحویل گردیده و حقی ضایع نشود.

نحوه اطلاع رسانی شرکت ها

یکی از مواردی که باید در اعلامیه پذیره نویسی شرکت ها ذکر و تعیین گردد، نام یک روزنامه کثیر الانتشار رسمی کشور است؛ که هرگونه دعوت و اطلاعیه بعدی شرکت تا تشکیل مجمع عمومی منحصرا از طریق انتشار آگهی در آن صورت می پذیرد.

بنابراین شرکت ها برای اطلاع رسانی در خصوص مصوبات مجمع و افزایش سرمایه و دیگر آگهی های مهم در خصوص شرکت، از طریق این روزنامه ها اقدام می کنند.

نحوه تشخیص حق تقدم سهام در بورس از سهام عادی

اگر شما تجربه معامله در بورس را داشته باشین، می دونین که هر شرکتی یک نماد در بورس دارد. این نماد با توجه به صنعت و گروهی که شرکت در آن فعالیت می کنه متفاوته. مثلا نام نماد شرکت های موجود در گروه قند و شکر با حرف «ق» شروع میشه مثل «قپیرا» و گروه حمل و نقل با حرف «ح».

ولی چطوری میشه نماد مربوط به حق تقدم سهام در بورس را از نماد سهام عادی شرکت تشخیص داد؟ برای ایجاد تمایز و تشخیص راحت معامله گران، بورس در آخر نماد حق تقدمی ها حرف «ح» رو اضافه می کنه. بطور مثال نماد «خساپا» مربوط به سهام شرکت خودروسازی سایپا و «خساپاح» مربوط به حق تقدم سهام آن شرکت است.

دامنه نوسان حق تقدم و مهلت استفاده از آن

دامنه نوسان سهام عادی روزانه مثبت و منفی 5 درصد است. ولی در خصوص نماد حق تقدم این دامنه دو برابر بوده و مثبت و منفی 10 درصد می باشد. یعنی نماد حق تقدم در طول روز می تونه به اندازه 10 درصد قیمت پایانی روز گذشته خود، افزایش یا کاهش قیمت داشته باشد. دامنه نوسان بیشتر معادل ریسک بیشتره؛ پس معامله حق تقدم ریسک بیشتری از خرید و فروش سهام عادی داره.

بر طبق قوانین سازمان بورس، نماد حق تقدم یک شرکت در یک بازه زمانی مشخص قابلیت خرید و فروش دارد و این بازه حذاقل 2 ماه است. طی این مهلت افرادی که دوست ندارن در افزایش سرمایه شرکت کنند، حق تقدم خود را می فروشند تا خریداران جدید آن یا مبلغ اسمی سهام را به حساب شرکت واریز کرده و سهامدار بشن؛ و یااز فروش دوباره آن سود کسب می کنند.

مشمولین حق تقدم سهام در بورس

هر فردی که در زمان برگزاری مجمع عمومی شرکت سهامدار باشد، مشمول تصمیمات افزایش سرمایه و .. می شود. لذا کسانی حق تقدم سهام را دریافت خواهند کرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار آن باشد. برای اطلاع از زمان افزایش سرمایه شرکت ها، اطلاعات اعلامی را از طریق سایت رسمی Codal.ir پیگیری کنید.