کیوان چوگلی یکی از وظایف دولت، تثبیت قیمت ها و اشتغال کامل در جامعه است. دولت برای تحقق این اهداف میزان مخارج و فعالیت های درآمدزای خود را تغییر داده و تقاضای کل جامعه را دستکاری می کند. ولی هدف دولت از بکارگیری این سیاست های مالی در بازار چیست؟ در این پست با انواع سیاست های مالی دولت در بازار و ابزارهای آن آشنا خواهیم شد.
انواع سیاست های مالی دولت در بازار
سیاست مالی عبارتست از استفاده از مخارج و فعالیت های درآمدزای دولت برای رسیدن به اهداف خاص. در واقع دولت برای اینکه میزان تقاضای کل جامعه را تغییر دهد، مخارج و درآمد خود که شامل مالیات است را افزایش یا کاهش می دهد. هدف دولت از این کار تغییر در درآمد ملی مردم است.
اگر درآمد مردم زیاد باشه و نقدینگی در جامعه افزایش یابد، آنگاه تقاضای کل نیز زیاد می شود و این عمل باعث ایجاد تورم و بی ثباتی در بازار می گردد. از سویی دیگر با کاهش درآمد مردم، نقدینگی در جامعه کم شده و مردم چون پول زیادی ندارن، تقاضای کل جامعه کاهش پیدا می کنه و این موضوع به نوبه ی خود بی رونقی و رکود بازار رو به همراه خواهد داشت. بر همین اساس سیاست های مالی دولت در بازار به دو دسته تقسیم می شوند :
2 – سیاست مالی انبساطی
به آن دسته از سیاست ها مالی که منجر به افزایش تقاضای کل در جامعه گردند، سیاست مالی انبساطی می گن. این سیاست در راستای مبارزه با رکود و کسادی بازار توسط دولت اعمال مشه. دولت این سیاست را از دو طریق می تونه انجام بده.
- افزایش مخارج : اولین روش افزایش مخارج دولت در جامعه است. دولت برای اعمال این سیاست پول های خود را بیشتر در جامعه خرج کرده و نقدینگی را به بازار تزریق و از این راه باعث افزایش تقاضای کل میشه.
- کاهش درآمد : روش دوم کاهش میزان مالیات دریافتی توسط دولت است. وقتی دولت مالیات کمتری بگیره، درآمد قابل تصرف مردم زیاد میشه و این موضوع نیز تقاضای کل را زیاد می کند.
2 – سیاست مالی انقباضی
به مجموعه سیاست های مالی دولت در بازار که باعث کاهش تقاضای کل جامعه می گردد، سیاست مالی انقباضی اطلاق می گردد. برخلاف سیاست قبلی، دولت برای اینکه با تورم و گرانی موجود در بازار مبارزه کنه، این سیاست را اعمال می کند. راههای انجام این سیاست نیز دو حالت دارد :
- کاهش مخارج : وقتی نقدینگی و پول در دست مردم زیاده، دولت برای اینکه اوضاع از این بدتر نشه، مخارج خود در جامعه را کم می کنه تا بازار به سمت ثبت حرکت کند و تقاضای کل کاهش یابد.
- افزایش درآمد : دولت برای اینکه پول زیاد موجود در جامعه رو از مردم بگیره، دست به اعمال مالیات های جدید می کنه و یا نرخ مالیات رو افزایش می ده. این کار نیز به نوبه ی خود تقاضای کل رو کاهش و جامعه را بسوی ثبات سوق می دهد.
ابزارهای سیاست مالی دولت در بازار
آنجه که تاکنون توضیح دادیم در خصوص ماهیت سیاست های مالی دولت در بازار و انواع آنها بود. اکنون می خواهیم بررسی کنیم که دولت چگونه و با چه ابزاری این سیاست ها را در جامعه اجرا می کند.
مازاد و کسر بودجه، ابزارهای دولت در اجرای سیاست ها
دولت برای تنظیم ثبات و رشد اقتصادی جامعه، میزان و منابع درآمد خود را تغییر می دهد. وقتی که دولت بیش از مخارج خود مالیات بگیرد (مازاد بودجه)، باعث کاهش درآمد جامعه می شود و این موضوع به کم شدن تقاضای کل می انجامد؛ و در حالت برعکس اگر بیشتر از درآمدهای خود خرج کند (کسری بودجه)، آنگاه درآمد ملی و به دنبال آن تقاضای کل افزایش می یابد. پس در واقع کسری و مازاد بودجه، ابزارهای دولت برای اجرای سیاست های مالی به حساب میاد.
این سیاست ها اگرچه قدرت تثبیت کنندگی زیادی دارن، ولی فرآیند تصمیم گیری و اجرا آنها بسیار وقتگیر و زمان بر است. یعنی بطور مثال دولت باید شرایط رکود حاکم بر جامعه رو تشخیص بده و سپس سیاست مالی انبساطی رو اجرا کنه که بسیار وقتگیره. ولی با این وجود چون قدرت زیادی داره، در شرایط رکود و تورم شدید از آن استفاده می کنند.
تثبیت کننده های خودکار
مطلب مرتبط : مراحل دریافت بیمه بیکاری
در مقابل ابزارهایی که در بالا به آنها اشاره کردیم، برخی ابزارهای سیاست مالی خودکار در جامعه وجود دارد که بدون دخالت مسولین عمل کرده و تاثیر خود را می گذارند. از جمله این ابزارها مالیات های تصاعدی و بیمه های بیکاری است.
مالیات های تصاعدی (نرخ مالیات بیشتر برای درآمدهای بیشتر) یک تنظیم کننده خودکار است. وقتی درآمدهای شخصی کسب و کار کم باشه، مالیات هم کمتر میشه و درآمد دولت نیز کاهش می یابد (سیاست مالی انبساطی)؛ و در زمان افزایش درآمد و رونق کسب و کار، با افزایش مالیات باعث تنظیم بازار می شود (سیاست مالی انقباضی).
بیمه های بیکاری هم به نوبه ی خود درزمان بی پولی و رکود مبلغی پول را به افراد می دهند تا سطح توقع و تقاضای آنها زیاد از حد کم نشه. پس میشه گفت که اگرچه قدرت تثبیت کننده های خودکار کمه، ولی نوسانات اقتصادی رو کاهش می ده و سریعا تاثیر می ذارن. (برخلاف سیاست های اختیاری دولت )
1 دیدگاه
نظر بدهمطلب های مرتبط
مطلب مرتبط: تعریف انواع کالا در اقتصاد