کیوان چوگلی چک صیاد نسل جدیدی از سند انتقال پول است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر می‌شود. اما هدف بانک مرکزی از صدور چک صیاد چیست و این سند تجارتی چه ویژگی‌هایی دارد؟ چک از قدیم الایام به عنوان ورقه ای شناخته شده، که از آن برای خرید در زمان حال و پرداخت آن در آینده استفاده می کردند. اما با افزایش تعداد چک‌های بی محل و کاهش ارزش و اعتبار این ورق مالی، قانون صدور دسته چک نیازمند تغییراتی اساسی بود؛ که این تغییرات در سال ۱۳۹۸ عملی شد. در ادامه این مطلب به بررسی ویژگی های ظاهری چک صیاد و قوانین مربوط به صدور و استعلام آن می پردازیم.
هدف از صدور دسته چک صیاد چیست؟
چک اولین بار در سال ۱۳۱۱ وارد قانون تجارت شده. اما این قانون در طول زمان تغییرات و اصلاحات فراوانی به خود دیده است. در این قانون چک را نوشته ای تعریف می‌کنند که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد و یا به دیگری واگذار می نماید. لذا چک را سند انتقال و وسیله‌ای برای مبادله پول می‌دانند.
بر اساس قانون چک در کشور ما، شخص صادر کننده چک باید در زمان نوشتن آن به اندازه مبلغ مندرج شده در چک در حساب خود وجه نقد و یا پشتوانه قابل تبدیل به وجه نقد داشته باشد. اما امروزه این موضوع خیلی رعایت نمی‌شود و در چند سال اخیر شاهد افزایش تعداد چک های بی محل و زندانی شدن افراد زیادی به دلیل چک برگشتی هستیم. در همین راستا بانک مرکزی ایران برای ساماندهی این اوضاع و اعتبار بخشیدن به این سند تجاری، دست به تغییراتی در نحوه صدور و شکل ظاهری آن زده است.
نحوه صدور دسته چک صیاد
پیش از این متقاضی دریافت دسته چک پس از افتتاح حساب جاری، به شعب آن بانک مراجعه کرده و درخواست خود را تحویل می‌داد. بانک نیز پس از بررسی شرایط، اقدام به صدور دسته چک می کرد. اما الان امور مربوط به احراز هویت و بررسی صلاحیت متقاضیان دسته چک را بانک مرکزی انجام می دهد و سامانه صیاد را راه اندازی کرده.
کلمه صیاد مخفف صدور یکپارچه الکترونیکی چک است. شیوه کاری سامانه صیاد بدین گونه است که پس از مراجعه مشتری به شعبه هر بانک، ثبت اولیه درخواست صدور دسته چک توسط کاربر شعبه انجام می شود. این درخواست پس از تایید رئیس شعبه به سامانه صیاد بانک مرکزی ارسال می گردد.
در واقع سامانه صیاد با متمرکز سازی درخواست‌های صدور دسته چک مشتریان، امکان اعتبار سنجی صاحبان حساب و امضای آنها را فراهم کرده تا با انجام این کار از اختصاص دسته چک به افرادی بدسابقه و فاقد صلاحیت جلوگیری شود.
در صورتی که پس از بررسی شرایط درخواست دهنده، واجد شرایط بودن آن تایید شود، بانک مرکزی آن درخواست را به گروه صدور چک برای شخصی سازی و چاپ چک ارسال می کند.
اهداف صدور دسته چک صیاد
به طور کلی اهداف بانک مرکزی ایران را از ایجاد سامانه صیاد و صدور یکپارچه دسته چک می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- افزایش اعتبار و امنیت چک
- امکان استعلام وضعیت عملکرد صادر کننده چک توسط گیرنده آن
- اعتبارسنجی یکپارچه متقاضی دریافت چک
- جانمایی اقلام اطلاعاتی در برگه چک
- کنترل دقیق اهلیت متقاضی دسته چک پیش از صدور
ویژگی و مزایای چک های صیاد
با استفاده از این سامانه، به هر برگ دسته چک شناسه منحصر به فرد اختصاص می‌یابد؛ که با استفاده از آن می توان چک را پیگیری و استعلام کرد و این کار باعث افزایش اعتبار دسته چک در مبادلات مالی کشور می‌شود. اما این تنها مزیت چک صیاد نیست و در راستای ساماندهی نحوه استفاده از این سند تجاری، اقدامات دیگری هم انجام شده است. برای آشنایی بیشتر با این اقدامات و اینکه دیگر تدابیر لازم در خصوص صدور چک صیاد چیست ، به موارد زیر دقت فرمایید.
محاکم قضایی و بانک‌ها برای اهمیت بخشیدن به موضوع چک و محاکمه شخص صادر کننده چک بی‌محل صیاد، مزایای زیر را برای دارندگان این نوع از چک ها در نظر گرفته اند:
- عدم تحویل کارت عابر بانک به اشخاصی که چک بی‌محل صیاد صادر می‌کنند.
- توقیف حساب های صادر کننده چک صیاد در بانک‌ها
- عدم اعطای تسهیلات بانکی به صادرکننده چک بی محل صیاد
- صدور اجرائیه، توقیف اموال و جلب صادر کنندگان چک بی محل توسط دادگاه؛ به محض درخواست دارنده چک و بدون تعیین وقت دادرسی
- خدمت غیر حضوری دریافت دسته چک
- استعلام اعتبار صاحبان امضا و حساب بانکی
- حذف قدرت شعب بانکی در صدور دسته چک
- افزایش اعتبار دسته چک با بررسی دقیق سوابق متقاضی
- حذف چک های جعلی و کاهش خطرات آن
- عدم ارائه دسته چک به افراد دارای سوء پیشینه
ویژگی های ظاهری چک های جدید
چک های صیاد دارای شناسه 16 رقمی منحصربفرد جهت استعلام هستند. طراحی نقوش این چک‌ها به صورت خطی و با استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی صورت می‌گیرد. در خمیر این اوراق از تصویر سه بعدی و عبارت چاپخانه دولتی استفاده شده است. در فرایند ساخت کاغذ این دسته چک ها موادی به کار گرفته شده که در صورت تماس با مواد شیمیایی تغییر رنگ می دهند. هم چنین این نوع جدید دسته چک دارای لوگو و طرح هایی خاص است که در شکل نشان داده شده.
نحوه استعلام
پذیرنده چک صیاد می تواند با ارسال شناسه استعلام ۱۶ رقمی درج شده بر روی چک های صیاد، از طریق پیامک به سرشماره ۷۰۱۷۰۱، وضعیت اعتباری صادر کننده آن را از لحاظ تعداد و مبلغ چک های برگشتی ثبت شده نزد بانک مرکزی استعلام کند. این پیامک باید به صورت (شناسه 16 رقمی*1*1) ارسال گردد.
در این مطلب در خصوص اینکه چک صیاد چیست و چه ویژگی ها و مزایایی دارد، بطور کامل توضیح داده ایم؛ که امیدوارم مورد قبول شما قرار گیرد.
مطلب مرتبط : انواع بازارهای مالی در ایران
