in

نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان

نقش اوکراین در صادرات و تامین مواد غذایی

چند سالی بود که ویروس کرونا زندگی مردم جهان را تحت تاثیر خود قرار داده بود. ویروسی که باعث ایجاد محدودیت هایی بر تجارت بین المللی شد و مردم مجبور بودند که همزمان با بیماری، تورم لحظه ای را تجربه کنند. اما هنوز آثار ویروس کرونا از بین نرقته بود که جنگ میان روسیه و اوکراین در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ شروع شد. جنگی که در کنار تمام آثار مخرب خود، تهدیدی جدید برای امنیت غذایی مردم جهان به حساب می آید. نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان غیرقابل انکار است و تحمیل جنگ بر چنین کشوری، می تواند زنجیره غذایی را بر هم زند.

چون همزمان با شروع این جنگ، قیمت گندم و دانه های روغنی در جهان افزایش یافت. این موضوع باعث شد تا سیاستمداران نگران ایجاد بحران غذایی در جهان باشند. اما چرا باید وقوع چنین جنگی تا این اندازه معادلات غذایی را بر هم زند؟ این سوال بهانه ای شد تا به بررسی نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان و علی الخصوص کشورهای اروپایی بپردازیم.

نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان

سهم اوکراین در تامین مواد غذایی

اوکراین کشوری در اروپای شرقی است که به لحاظ وسعت، دومین کشور وسیع این قاره به حساب می آید. کشوری که بیش از ۳۲٫۵ میلیون هکتار زمین زراعی قابل کشت دارد و از مهمترین تامین کنندگان مواد غذایی اروپا است.

جایگاه این کشور در زنجیره غذایی به قدری حیاتی است که به آن لقب «سبد نان اروپا» را داده اند. این کشور چهارمین تامین کننده بزرگ غذا در اروپا بود و آن را منبع اصلی کالاهای خوراکی همچون روغن آفتابگردان می دانند.

این عوامل باعث شد تا همزمان با شروع جنگ بین روسیه و اوکراین، نگرانی های جهانی برای کمبود غذا ایجاد شود. البته طرف دیگر روسی هم دست کمی از اوکراین ندارد. چون روسیه به تنهایی ۱۳ درصد از نفت خام جهان را صادر می کند.

بیش از یک چهارم صادرات جهانی گندم توسط این دو کشور انجام می شود. پس با ایجاد هر گونه تنش بین این دو کشور وسیع اروپایی، باید هم نگران برهم خوردن زنجیره غذایی و تبادلات جهانی بین کشورها بود.

جنگ اوکراین در مزارع کشاورزی

اوکراین چه محصولات کشاورزی را به جهان صادر می کند؟

میزان صادرات محصولات کشاورزی اوکراین در سال ۲۰۲۱ به جهان، بالغ بر ۲۷ میلیارد دلار بود. آماری که این کشور اروپایی را به عنوان یک تولید کننده و صادرکننده مهم برای مواد غذایی معرفی می کند.

محصولات کشاورزی اوکراین به ۲۷ کشور صادر می شود که شامل اتحادیه اروپا، ترکیه، هند، چین و مصر است. ذرت، تخمه آفتابگردان، گندم، کلزا، جو و کنجاله آفتابگردان از مهمترین محصولات کشاورزی صادراتی این کشور هستند. این شش محصول بیش از ۷۷ درصد از صادرات اوکراین را شامل می شود.

این آمارها نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان را به خوبی نشان می دهد. البته با ادامه تنش بین روسیه و اوکراین، تاثیرات منفی بر بازار مواد غذایی بیشتر خواهد شد.

چون بخش عمده ای از زمین های کشاورزی اوکراین در بخش شرقی این کشور قرار دارد که درگیر جنگ با روسیه است. از طرفی دیگر روسیه نیز با هدف قرار دادن زیرساخت های ارتباطی اوکراین، حمل و نقل زمینی را با مشکل مواجه کرده است. در بخش بعدی به بررسی مهمترین اثرات بحران اوکراین بر سیستم تامین غذایی جهان خواهیم پرداخت.

رتبه اوکراین در صادرات محصولات کشاورزی

مهمترین تاثیرات جنگ اوکراین بر سیستم غذایی جهان

۱ – افزایش قیمت مواد غذایی

حمله روسیه به اوکراین باعث شد تا کشتی های حامل غلات این کشور، امکان ترک بنادر سیاه را نداشته باشند. این یعنی مانعی بزرگ بر سر راه اصلی ترین صادر کننده گندم، روغن آفتابگردان و ذرت در جهان وجود دارد.

موضوعی که در نهایت باعث کاهش میزان عرضه این مواد غذایی در بازارهای جهانی خواهد شد. هر زمان هم که عرضه یک محصول کاهش یابد، تقاضا افزایش یافته و قیمت آن گران می شود. پس با طولانی شدن این جنگ، باید منتظر اختلال بیشتر در چرخه مواد غذایی و تجربه تورمی جدید باشیم.

۲ – ترس از ایجاد قحطی

در مدت کوتاهی پس از شروع جنگ بین اوکراین و روسیه، قیمت غلات ۵۰ درصد گران شد! در کنار گرانی، بحث های مربوط به کمبود مواد غذایی و قحطی هم بر سر زبان ها افتاد. البته این نگرانی برای برخی از کشورها بیشتر است.

کشورهایی که زندگی مردم آنها وابسته به محصولات کشاورزی اوکراین است. چون نان اصلی ترین غذای مردم در کشورهای فقیر است و کمبود چنین موادی می تواند آنها را با قحطی مواجه کند.

قحطی یکی از عواقب تداوم جنگ اوکراین

۳ – افزایش حمایت گرایی

وقتی عرضه مواد غذایی در جهان کاهش یافته و اصلی ترین کشورهای صادر کننده درگیر جنگ باشند، سیاستمداران به فکر چاره خواهند افتاد. آنها سعی خواهند کرد تا با بستن مرزهای خود و ذخیره سازی مواد غذایی، خود را برای دوران قحطی آماده کنند.

بنابراین صادرکنندگان را از صادرات مواد غذایی منع می کنند و انتظار افزایش زراعت از کشاورزان را خواهند داشت. دیدگاهی احتکاری که باعث رکود تجارت بین کشورها خواهد شد.

نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان

۴ – افزایش قیمت کالای جانشین

همزمان با افزایش قیمت روغن و گندم در بازارهای جهانی و کمبود آن، تقاضا برای کالای جانشین بیشتر خواهد شد. یعنی فردی که تا دیروز از گندم برای درست کردن نان برای خانواده استفاده می کرد، دیگر مجبور خواهد شد که به نمونه های جایگزینی همچون جو و برنج روی بیاورد.

پس نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان محدود به یک سری کالاهای خاص نیست. بلکه قیمت و میزان تقاضا برای دیگر کالاهای جانشین را نیز افزایش می دهد.

کدام کشورها به محصولات کشاورزی اوکراین وابسته هستند؟

تقریبا ۱۳ درصد از صادرات جهانی ذرت، توسط اوکراین انجام می شود. آماری که این کشور اروپایی را تبدیل به هفتمین تولید کننده بزرگ و چهارمین صادر کننده بزرگ ذرت در جهان کرده است.

ارزش صادرات ذرت اوکراین در سال ۲۰۲۱ به رقم ۵٫۸ میلیارد دلار رسید؛ که ۶۰ درصد از این ذرت به چین و اتحادیه اروپا صادر شد. کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی از اصلی ترین مقاصد صادرات محصولات کشاورزی اوکراین هستند.

ذرت این کشور بین ماه های نوامبر و می میلادی صادر می شود. این یعنی ذخایر ذرت اوکراین در سال تجاری ۲۰۲۱-۲۰۲۲ و پس از شروع جنگ، در داخل این کشور گیر افتاده است. یعنی حتی از راه های زمینی و ریلی هم امکان انتقال ذخایر مواد غذایی به کشورهای رومانی، اسلواکی، مجارستان و لهستان وجود ندارد.

جایگاه اوکراین در صادرات مواد غذایی

گندم دومین محصول صادراتی اوکراین

گندم پس از ذرت، دومین محصول صادراتی اوکراین به کشورهای جهانی است. این کشور در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۲ نزدیک به ۸٫۵ درصد از صادرات گندم جهانی را انجام داده است. بیشتر گندم این کشور در بخش جنوب شرقی کشت می شود.

بیشتر گندم این کشور به کشورهایی مانند مصر، اندونزی، ترکیه، مراکش و پاکستان صادر می شود. سهم این پنج کشور از گندم صادراتی اوکراین به ۵۰ درصد می رسد.

البته بنا بر گفته بازرس اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور در ایران، بخشی از کنجاله سویا، ذرت، دانه، گندم، سویا و جو کشور ما هم از اوکراین وارد می شود.

چرا روغن های گیاهی گران شدند؟

اوکراین اولین و روسیه دومین تولید کننده و صادر کننده تخمه آفتابگردان و محصولات آن در جهان هستند. اوکراین با ۴۷ درصد و روسیه با ۲۳ درصد سهم از بازار صادراتی این محصول، به چنین جایگاهی رسیده اند.

بنابراین دو بازوی اصلی تامین کننده روغن های گیاهی درگیر جنگ هستند و این موضوع باعث کاهش عرضه در جهان خواهد شد. پس کاملا منطقی است که قیمت این محصول گران شود.

چین و هند، اصلی ترین مشتریان تخمه آفتابگردان اوکراین هستند. اما با بروز جنگ، این کشورها مجبور به تامین مواد مورد نیاز خود از تولیدکنندگان آمریکایی خواهند شد و قیمت مواد خام افزایش خواهد یافت.

گران شدن روغن پس از جنگ اوکراین و روسیه

محصولات کشاورزی در طول جنگ چقدر گران شدند؟

کشورهایی مانند تونس و لبنان، اقتصادی آسیب پذیر دارند و بیش از نیمی از گندم مورد نیاز آنها از اوکراین تامین می شود. پس با درگیر شدن اوکراین در جنگ با روسیه، امنیت غذایی مردم این کشورها نیز به خطر می افتد.

چون نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان غیرقابل انکار است و این جنگ باعث از بین رفتن زنجیره تامین صادرات گندم شده است. بنادر این کشور به حالت تعلیق درآمده و امکان خروج گندم از آنها وجود ندارد.

این اختلالات در عرضه باعث افزایش ۵۰ درصدی قیمت گندم در بازارهای جهانی شد. قیمت روغن های گیاهی نیز به نوبه خود ۲۵ درصد و ذرت نیز ۱۷ درصد افزایش را تجربه کرد. آمار جالبی که نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان را به خوبی نشان می دهد.

جنگ اوکراین و روسیه و تاثیر آن در مواد غذایی

نتیجه گیری

تا چند وقت پیش کمتر کسی از جایگاه اوکراین در صادرات محصولات کشاورزی با خبر بود. حتی عده ای از افراد نمی دانستند که اوکراین کجاست و در کدام بخش از اروپا قرار دارد. اما با شروع جنگ میان این کشور با روسیه، نقش اوکراین در تامین مواد غذایی جهان بیشتر از پیش به چشم آمد.

به طوری که امروزه اکثر مردم جهان نسبت به وقوع این جنگ و ادامه دار شدن آن نگران هستند. البته موضوع این مطلب تنها یکی از آثار مخرب جنگ در زندگی مردم بود. به امید روزی که هیچ سیاستمداری برای قدرت طلبی خود، آتش جنگ را فروزان نکند.

مطالب مرتبط:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نویسنده: کیوان چوگلی

سلام.کیوان هستم، کارشناسی ارشد ریاضیات مالی و علاقمند به مباحث سرمایه گذاری در اوراق بهادار و بورس می باشم..به نویسندگی و نوشتن علاقمند هستم و همیشه در پی یادگیری مطالب جدید ...با نظرات خود بنده و تیم بلاگر نت نظر را دلگرمی دهید..