فیلمنامه نویسی آنلاین
in ,

چگونه فیلمنامه بنویسیم؟ راهنمای جامع فیلم نامه نویسی

چگونه فیلمنامه سریال بنویسیم؟

اگر شما هم به نوشتن فیلمنامه علاقه دارید، اگر شوق نوشتن دارید و نمیدانید از کجا شروع کنید، بیایید با هم یاد بگیریم چگونه فیلمنامه بنویسیم؟ ساختار یک فیلمنامه چگونه باشد؟ شما برای نوشتن یک فیلمنامه به چه چیزهایی احتیاج دارید، از کجا باید شروع کرد. آموختن اینکه چگونه فیلمنامه بنویسیم به شما کمک میکند خلاق تر شوید. به جهان فیلمنامه نویسی، دنیای گسترده کلمات خوش آمدید.

چگونه فیلمنامه بنویسیم

فیلمنامه چیست؟

فیلمنامه (script)، داستانی است با شرح کامل اتفاقات که از آن برای ساختن یک فیلم یا سریال استفاده میشود. اجزای تشکیل دهنده فیلمنامه عبارتند از: داستان، شخصیت ها، صحنه ها، سکانس ها، مکان ها و موسیقی.

در یک فیلممنامه، شما به طور کامل شرح ماجراها، چینش صحنه؛ اعمال، رفتار و احساسات شخصیت ها، گفتگوی شخصیت ها با یکدیگر یا همان دیالوگ را به طور کامل مینویسید.

منظم کردن ایده های پراکنده یکی از مهم ترین دلیل های نوشتن فیلمنامه است. نوشتن فیلمنامه با رمان و نمایشنامه فرق دارد.

فرق فیلمنامه با نمایشنامه و رمان

در رمان اتفاق ها میتوانند در ذهن شخصیت ها اتفاق بیفتند ولی در فیلمنامه همه چیز باید به صورت قابل دیدن، اجرا شود. تصور کنید شما به تماشای تئاتر رفته اید. تئاتری که از روی یک نمایشنامه ساخته شده است.

شما مقابل صحنه مینشینید بدون اینکه قادر باشید مکان و زاویه ی دید خود را تا آخر نمایش تغییر دهید. ولی در سینما شما فیلم را از زاویه ای تماشا میکنید که دوربین میخواهد که بسیار متغییر است.

انواع فیلمنامه چیست؟

فیلمنامه را میتوان از لحاظ سبک و ساختار و محتوا به دسته های مختلفی تقسیم کرد اما به طور کلی فیلمنامه به دو دسته ی اورجینال و اقتباسی تقسیم میشود.

فیلمنامه اورجینال، فیلمنامه ای است که داستان و موضوع آن کاملا از ذهن نویسنده یا فیلم نامه نویس تراوش کند. موضوعی که کاملا ناب، جدید و غیر اقتباسی باشد. به عنوان مثال میتوان فیلم انجمن شاعران مرده را نام برد. فیلمنامه اورجینال این اثر نوشته تام شولفن است.

فیلمنامه اقتباسی که با الهام از یک اثر دیگر نوشته میشود. که آن اثر میتواند کتاب یا یک فیلم دیگر باشد. مثل فیلم قتل در قطار نیمه شب که از روی کتاب های آگاتاکریستی اقتباس شده. شاید برای شما جالب باشد که با فیلم های اقتباسی که از کتاب هایشان بهتر بوده اند، آشنا شوید.

چگونه فیلمنامه بنویسیم؟

نوشتن فیلمنامه به مهارت های بسیار بالایی نیاز دارد. لاجوس اگری در کتاب فن نمایشنامه نویسی مینویسد: اگر عقیده و ایمان استواری راجع به موضوع مورد نظر خود دارید فوری مشغول نوشتن آن شوید و به اظهار نظر رئیس بنگاه نمایش و حتی به افکار عمومی توجهی نکنید.

به محض اینکه دیدید با مغز شخص دیگری میخواهید فکر کنید بهتر است که از نوشتن خودداری کنید. برای رسیدن به جواب سوال چگونه فیلمنامه بنویسیم، ابتدا نیاز به پیدا کردن موضوع مناسب دارید.

چگونه موضوع مناسب پیدا کنیم؟

برای نوشتن فیلمنامه، در قدم اول به یک موضوع نیاز دارید. در واقع موضوع ابزار اصلی شماست. اگر به تازگی نوشتن فیلمنامه را شروع کرده اید بهتر است موضوعی را انتخاب کنید که آنرا به طور شخصی لمس کرده اید. یعنی موضوعی که از تجربیات شما و یا تجربیات اطرافیان شما سرچشمه میگیرد.

الهام گرفتن از اتفاقات شخصی زندگی خودتان آسان ترین راه برای پیدا کردن موضوع است.

موضوع در یک جمله، کلمه ای است که کل اثر شما در آن خلاصه میشود. دغدغه ای است که باعث شده شما دست به قلم ببرید و نوشتن فیلمنامه خودتان را شروع کنید.

موضوع برای نوشتن فیلمنامه، همان خلاء مهمی است که شما حس میکنید باید پر شود و با نوشتن فیلمنامه این کار را انجام میدهید.

ویژگی های یک موضوع خوب

به این نکته مهم توجه کنید که موضوع برای نوشتن فیلمنامه باید به روز باشد. یعنی باید به وقایع مهمی که هم در اطراف شما، کشور شما و یا در سراسر جهان اتفاق می افتد ربط داشته باشد.

باید بدانید چیزی که میخواهید بنویسید، بقیه را به عنوان مخاطب، جذب کند. چنانچه رضا براهنی در کتاب قصه نویسی مینویسد: زمان حال، واقعیت زندگی است. وظیفه ما، بیان زندگی امروز و شهادت دادن به زندگی امروز است.

او همچنین ادامه میدهد: ما اسکلت گذشتگان نیستیم. ما امروز فقیر بودیم اگر حافظ از عطار تقلید میکرد.

چگونه فیلمنامه سریال بنویسیم؟

بعد از انتخاب موضوع برای نوشتن فیلمنامه، شما قدم اول و مهم را برای اینکه چگونه فیلمنامه بنویسیم برداشته اید.

سریال های تلویزیونی

اگر میخواهید بدانید چگونه فیلمنامه بنویسیم که مناسب یک سریال باشد، ادامه مطلب را به هیچ وجه از دست ندهید. سریال های تلویزیونی باید حداقل دارای سیزده قسمت باشند. که هر قسمت آن زمان پخشی ما بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه دارد.

هیچ محدودیتی برای حداکثر قسمت های یک سریال وجود ندارد. با این حال سریالی طولانی تر از ۹۰ قسمت، تا کنون، در ایران ساخته نشده است. در حالی که طولانی ترین سریال های خارجی بعضا به بیش از ۱۳۵۰۰۰ قسمت نیز می رسند!

بعضی از سریال ها در چند فصل ساخته میشوند که یک موضوع واحد را دنبال میکنند و به سرانجام میرسانند. مثل سریال stranger things.

اما برخی دیگر در چند فصل و با چند موضوع جداگانه ساخته میشوند. مثل سریال true detectives.

سریال ها به گونه ای ساخته میشوند که مخاطب را جذب کنند. جذاب بودن و کشش داشتن از ویژگی های اصلی یک سریال تلویزیونی است. مثل سریال friends.

قصه نویسی

یک فیلمنامه نویس اول باید اصول بنیادی قصه نویسی را بیاموزد. به همین منظور خواندن کتاب فن شعر یا همان بوطیقا، اثر ارسطو، پیشنهاد من به شماست.

شاید برایتان عجیب باشد که فن شعر چه ربطی به نوشتن فیلمنامه دارد. باید بگویم این اثر به گفته بزرگترین فیلمنامه نویسان دنیا، قوی ترین و بهترین اثر برای درک فیلمنامه نویسی، قصه نویسی و نمایش نامه نویسی است.

عناصر فیلمنامه چیست؟

اصلی ترین عناصر فیلمنامه که دانستن آن کمک بسیار زیادی برای نوشتن فیلمنامه میکند عبارتند از:

پیرنگ: صحنه پردازی ها و ساختن فضای مناسب برای بیان یک داستان.

شخصیت: جزئیاتی که به افراد حاضر در متن فیلمنامه جان میدهد تا آنها واقعی جلوه کنند.

کشمکش: عامل پیش برنده.

بحران: لحظه ای که داستان از یک جهت به جهت دیگر، تغییر میکند.

نقطه اوج: مهم ترین بحران.

معرفی: همه آنچه مخاطب شما باید بداند و همینطور زمان آن.

گفتگو: ماهیت، ارزش ها و محدودیت آن.

اینها عناصری هستند که هر فیلمنامه نویس، کارگردان، تهیه کننده و هر کسی که در زمینه سریال و فیلم کار میکند، برای نوشتن فیلمنامه باید بداند.

البته مجموعه دیگری از عناصر هم وجود دارند که نسبت به موارد گفته شده از اهمیت کمتری برخوردارند مانند: موسیقی، خلاصه داستان و ملاحظات تولید.

فیلمنامه نویسی و مردم شناسی

فیلمنامه نویسی کار بسیار دشواری است. برای دانستن اینکه چگونه فیلمنامه سریال بنویسیم؟ باید مردم شناس خوبی باشیم. باید تمام جامعه و لایه های مختلف آنرا بشناسیم.

همچنین باید بتوانیم که به قلب جامعه رسوخ کنیم و با قدرت مشاهده بالایی، همه چیز را از دریچه چشم ها و احساس ببلعیم.

شخصیت پردازی

شاید برای شما سوال باشد کدام یک در درجه اول اهمیت قرار دارد. شخصیت پردازی یا داستان پردازی؟ باید به شما بگویم جواب درست، شخصیت پردازی است.

حتما برایتان پیش آمده که به تماشای اثری بنشینید و بعد احساس کنید فقط یک شخص واحد به جای همه آدم های داستان تصمیم گرفته و شخصیت ها از خود حق انتخابی ندارند.

برای اینکه بدانید چگونه فیلمنامه بنویسیم، باید بدانید وقتی میخواهید شخصیتی را خلق کنید باید به تمام اخلاقیات و روحیات او آگاه باشید. داستان های کودکی او را بدانید و از جزیات سختی هایی که در زندگی متحمل شده آگاه باشید.

به عنوان مثال اگر کاراکتر شما متوجه بشود در شهری زلزله آمده چه عکس العملی نشان میدهد؟ شخصیت سازی یکی از دشوار ترین بخش های فیلمنامه نویسی است.

همان اول کار همه چیز را درباره شخصیت فیلمنامه خود را لو ندهید. این کار باید به صورت مرحله به مرحله رخ دهد. راهکار ساخت یک شخصیت، ایده پردازی و به کار گرفتن قوه تخیل است. در غیر این صورت شما مجبورید از قالب های از پیش تعیین شده و به نوعی کلیشه ای و تکراری برای ساختن شخصیت ها استفاده کنید.

مثل قالب پیرزن دانا و یا نوجوان پرخاشگر که این روزها نمونه های این شخصیت پردازی های تکراری را زیاد میبینیم. یک نکته مهم و کلیدی را درباره ی شخصیت پردازی بدانید و آن تغییر است. شخصیت شما در انتهای داستان، دیگر همان افکار و عقاید ابتدایی را نخواهد داشت چون او تغییر میکند.

تغییر باعث میشود شخصیت شما زنده و واقعی جلوه کند و از ضروریات خلق کاراکتر، مشاهده تغییر در او است.

داستان پردازی

داستان پردازی و شخصیت پردازی به ظاهر دو عنصر جدا از هم هستند اما در واقعیت، یکی دیگری را به وجود می اورد و با پر و بال دادن به هم دیگر در یک راستای مشخص که همان هدف و موضوع اصلی ما از نوشتن فیلمنامه است، فیلمنامه را پیش میبرند.

هر داستان از سه بخش کلی تشکیل میشود:

۱- نقطه شروع که شما به معرفی شخصیت ها میپردازید و اینجا جایی است که اتفاقاتی مهم در حال رخ دادن هستند تا همزمان که شروع یک ماجرا را شرح میدهند در آینده ای نزدیک به نقطه اوج میرسند.

۲- نقطه اوج داستان زمانی است که به اصطلاح گره اصلی داستان را می اندازید اگر داستان نویسی را به شکل یک کوه روی کاغذ ترسیم کنیم آنوقت نقطه اوج مانند نوک قله است.

۳- نقطه پایان جایی است که شما گره ها را باز میکنید و به سوالات حل نشده پاسخ میدهید و فیلمنامه پایان میپذیرد.

یک مثال برای داستان پردازی

بیایید با ذکر یک مثال داستانی این بخش را بهتر بیاموزیم.

فیلمنامه شوالیه تاریکی را در نظر بگیرید.

در نقطه شروع با شهر گاتهام که بستر داستان است آشنا میشویم.

با دادستان خوب شهر، خلافکار ها، شخصیت قهرمان داستان و پلیس ها آشنا میشویم و فضای فیلمنامه را میفهمیم و درک میکنیم. البته از همان ابتدا تمام اطلاعات به ما داده نمیشود. بلکه با جلو رفتن فیلم ما متوجه روابط بین شخصیت ها و گذشته آنها میشویم و قدم به قدم با داستان اخت میشویم.

شروع داستان به خوبی واضح است و آن تلاش برای دستگیری بزرگنرین خلافکار شهر است که آشوب ایجاد میکنند. کمی که داستان جلو میرود به وضوح شاهدیم که چگونه شخصیت ها با انتخاب ها و تصمیم هایشان فیلمنامه و داستان را شکل میدهند و به سمت هدف مشترک فیلمنامه و نقطه اوج پیش میروند.

نقطه اوج این داستان: زمانی را به یاد بیاورید که دو شخصیت دادستان و معشوقه اش دزدیده شده اند. زندانی خطرناک فرار میکند و شهر در آشوبی کامل است که باور نمیکنید. قلب شما از هیجان دارد می ایستد و کاملا مشتاق، نتیجه فیلم را دنبال میکنید. اینجا دقیقا نقطه اوج است.

در نقطه اوج تغییرات را به وضوح میبینیم. دادستان خوب ما در شرف تبدیل شدن به شخصیت منفی است. قهرمان قصه ما دارد باورهایش را از دست میدهد و با مرگ یکی از شخصیت های اصلی، شک بزرگی به ما وارد میشود.

اینجا با یکی از مهم ترین جنبه شخصیت پردازی آشنا میشوید و آن تغییر است. به قول هاروکی موراکامی: به طوفان که پا گذاشتی دیگر همانی نخواهی بود که قبلا بودی.

نقطه پایانی: تمام شخصیت ها نقش خود را با توجه به ضمیرشان و با توجه به شرایط بازی میکنند. آنها تصمیماتشان را میگیرند و شما نتیجه را و جواب را کاملا واضح میبینید و بعد پایان.

سکانسی از فیلم شوالیه تاریکی
سکانسی از فیلم شوالیه تاریکی

فیلنامه نویسان بزرگ ایران و جهان

از آنجا که نوشتن فیلمنامه، حوزه ای بسیار تخصصی است. معیارم برای انتخاب بهترین فیلمنامه نویسان ایرانی، جشنواره فجر است و سیمرغ های بلورینی که هر یک برنده شده است.

_ بیلی ویلدر، با آثاری چون: آپارتمان و بلوار سانست.

_ اینگمار برگمان با فیلمنامه های شاخصی چون: پرسونا و مهر هفتم.

_ استنلی کوبریک: پرتقال کوکی، غلاف تمام فلزی و درخشش.

_ بهرام بیضایی: او را بهترین فیلمنامه نویس ایرانی میدانند. جالب است بدانید لقب شکسپیر ایران به بهرام بیضایی داده شده است. از آثار جاودان او می توان به مرگ یزدگرد، غریبه و مه و روز واقعه اشاره کرد.

_ کامبوزیا پرتویی: داشتن چهار سیمرغ بلورین در کارنامه برای نوشتن فیلمنامه های کافه ترانزیت، من ترانه پانزده سال دارم، کامیون و فراری.

_ داریوش مهرجویی: برای او میتوان فیلمنامه بی نظیر هامون را نام برد.

نوشتن فیلمنامه سریال

سخن آخر

نوشتن فیلمنامه، برای کسانی که خلق داستان و شخصیت را دوست دارند، راهی مهم برای ساختن سریال است. عوامل بسیاری در موفقیت یک سریال نقش دارند و تاثیر فیلمنامه در این مورد، بسیار چشمگیر است.

اگر به دنبال نوشتن فیلمنامه هستید و عشق و عطش این کار را دارید، باید به شما بگویم قدم های بسیار زیادی پیش روی شماست. امیدوارم این مطلب سرنخ آنرا به شما داده باشد.

مطالب مرتبط:

1 دیدگاه

نظر بده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نویسنده: سمانه عزیزی

سمانه هستم . کتاب باز حرفه ای و عاشق فیلم دیدن . نوشتن به جای خون تو رگامه و انتشارات مولفین طلایی پنج جلد از آثارمو چاپ کرده. نوازنده هارمونیکا. یک عدد infj هستم .
کارشناسی مهندسی شیمی و عاشق سبک زندگی globtroter .