in

نقش خواجه در دربار حکومتی چه بود؟

جایگاه خواجه در دربار حکومتی

در اکثر سریال های مربوط به دوران قاجار، مردانی هستند که به آنها خواجه می گویند. این افراد یک سری ویژگی های جنسی و ظاهری مشترک دارند و از افراد نزدیک به زنان حرمسرا به حساب می آیند. حتی شخصیت خواجه در سریال های مطرح خارجی همچون بازی تاج و تخت هم دیده می شود. اما خواجه ها چه کسانی بودند و چه جایگاهی در دربارهای حکومتی داشتند؟ اصلا چرا به چنین افرادی خواجه می گویند؟ شاید فهمیدن این موضوع و درک علت آن، برای شما هم جالب باشد. پس در ادامه به معرفی شخصیت خواجه و جایگاه آنها در سیستم حکومتی قاجار خواهیم پرداخت. با مطالعه این مطلب، خواهید فهمید که خواجه ها چه کسانی بودند؟

خواجه ها چه کسانی بودند

خواجه یعنی چه؟

واژه خواجه در ابتدا به معنی بزرگ، کدخدا و آقا بود و برای شخصیت های بزرگ استفاده می شد. خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه عبدالله انصاری، از دانشمندان و نویسندگان بزرگی ایرانی با لقب خواجه بودند.

در این بین به افرادی هم که وظیفه مراقبت از حرمسرای شاهان را داشتند، خواجه حرم می گفتند. چون این افراد، سرپرست و بزرگ حرمسراهای شاهنشاهی بودند. اما حضور یک مرد بیگانه در میان نوامیس شاهان، جای نگرانی داشت.

به همین خاطر پادشاهان از مردانی اخته برای سرپرستی و حفظ امنیت بانوان حرمسرا استفاده می کردند. از این زمان به بعد بود که واژه خواجه در کنار بزرگی، اخته بودن را در اذهان عمومی القا می کرد.

دلایل اخته کردن مردان

جالب است بدانید که اخته کردن مردان صرفا برای خواجه شدن آنها نبود. چون در اروپا پسران را در سنین کم اخته می کردند تا زیبایی صدای آنها از بین نرود. یا گاهی اوقات سربازان اخته می شدند تا میل برگشت به خانه را نداشته باشند. این کار باعث غفلت آنها از خانواده می شد و ماه ها به جنگ و دفاع از سرزمین خود می پرداختند.

خواجه در سریال بازی تخت و تاج
شخصیت خواجه در سریال بازی تخت و تاج

خواجه ها چه کسانی بودند؟

اکثر خواجه های دربار قاجاری، از سیاه پوستان آفریقایی و یا اسیران قفقازی بودند. این افراد را در سن ۷ الی ۱۰ سالگی اخته می کردند تا از رشد اندام های جنسی آنها جلوگیری شود. این کار باعث کم کاری غدد جنسی آنها می شد.

پس یک سری علائم جنسی ثانویه مانند رویش موی ریش و سبیل، افزایش توده عضلانی و کلفتی صدا در این افراد اتفاق نمی افتاد. به همین خاطر اکثر خواجه ها فاقد ریش بودند و تمایلات جنسی زنانه داشتند. حالتی که برخی پزشکان از آن با عنوان نظریه جنس سوم یاد می کنند.

خواجه ها چه کسانی بودند؟

البته گاهی اوقات خواجه را از بین متجاوزین یا مجرمان اخته شده انتخاب می کردند. چنین شخصی اگر پس از اخته شدن سالم می ماند، تبدیل به خواجه ای محبوب در حرمسرای شاهنشاهی می شد. چون داشتن یک خواجه سفید پوست برای بانوان حرمسرا، یک نوع وسیله تجملاتی به حساب می آمد.

یا گاهی اوقات خانواده ها فرزندان خود را در کودکی اخته می کردند تا در آینده خواجه دربار شوند. چون خواجه ها قدرت زیادی در حرمسرا و تغییر پادشاهان داشتند. حال دیگر باید فهمیده باشید که خواجه ها چه کسانی بودند؛ پس به بررسی جایگاه این افراد در حرمسرای شاهان قاجار خواهیم پرداخت.

جایگاه خواجه در حرمسرا

حرمسرا جایی بود که زنان و کنیزان پادشاه در آنجا زندگی می کردند. در این بین خواجه هایی استخدام می شدند که مسئولیت آنها سامان بخشی به روابط شاه و یا دیگر افراد با زنان اندرونی حرمسرا بود. نفوذ خواجه ها در دربار نسبت به دیگر خدمتکاران بیشتر بود.

میزان این نفوذ به قدری بود که گاهی اوقات زنان حرمسرا از آنها برای توطئه چینی استفاده می کردند. مثلا از همکاری خواجه ها برای برکناری پادشاهی استفاده می کردند. برای دختران تازه متولد شده شاه، یک دده (همان پرستار) و یک خواجه در نظر گرفته می شد تا کمک حال او باشد.

حتی مردم هم از نفوذ این افراد در دستگاه حکومتی آگاه بودند. چون هر کسی که قصد ورود به دربار را داشت، از خواجه می خواست تا آنها را به عنوان کنیز و یا غلام معرفی کند. یا افرادی که به دنبال کسب قدرت در دستگاه شاهنشاهی و یا جلب توجه شاه را داشتند، خواجه ها را واسطه قرار می دادند. یا دختران زیبا رو خود را به خواجه معرفی می کردند تا وارد دربار شود.

خواجه دربار

ارزش خواجه در نزد پادشاهان

در زمان ناصرالدین شاه قاجار رسم بر این بود که دارایی خواجه پس از مرگ، به خود شاه برگردد. بنابراین پادشاه رسیدگی خوبی به وضعیت خواجه های خود داشت.

به طوری که علاوه بر یک اتاق در اندرونی، هر خواجه مالک خانه ای هم در شهر بود. خواجه باشی و سرخواجه حقوق و درآمد خوبی دریافت می کردند. قیمت یک خواجه در آن زمان، تقریبا سه برابر دیگر غلامان بود.

خواجه ها چه کسانی بودند

معروف ترین خواجه های قاجار

تعداد خواجه های حرمسرا در دوران ناصرالدین شاه قاجار، بیش از ۹۰ نفر بود. تعداد خواجه های هر زن در حرمسرا، بستگی به میزان محبوبیت و علاقه شاه به وی داشت. مثلا زنان درجه سه حرمسرا از داشتن خواجه محروم بودند.

ولی دیگر بانوان دربار حداقل یک یا دو خواجه برای خود داشتند. خود شاه هفت خواجه ویژه داشت که آغا محمد خان، آغا بشیر و آغا غلامعلی سه تن از آنها بودند.

بعضی از آنها کلید دار خزانه سلطنتی بودند و از غذای شاه مراقبت می کردند. آغا بشیر، خواجه اول ناصرالدین شاه بود و جایگاه ویژه ای نزد وی داشت. قدرت این خواجه به قدری بوده که حتی با وجود منع آنها برای زن گرفتن، آغا بشیر توانست یکی از زنان زیبا رو به همسری خود انتخاب کند!

خواجه ها در حیاطی زندگی می کردند که مخصوص بانوان بود و وظیفه محافظت از آن را داشتند. سرپرستی خواجه ها بر عهده سر خواجه بود. خود سرخواجه هم از رئیس حرمسرا و آغا باشی دستور می گرفت.

جایگاه خواجه در دربار قاجار

نتیجه گیری

حال دیگر باید فهمیده باشید که خواجه ها چه کسانی بودند. مردانی اخته شده که نشانه ای از علایم ثانویه جنسی در آنها دیده نمی شود. این اخته بودن بخاطر نزدیکی آنها به زنان حرمسرا و دفاع از نوامیس پادشاه بوده است.

چون خواجه ها در داخل حیاط بانوان زندگی می کردند و واسطه آنها با دیگر افراد دربار بوده اند. به همین دلیل جایگاه ویژه ای در دستگاه حکومتی قاجاریان داشتند. در نهایت امیدوارم که از مطالعه این مطلب لذت برده باشید.

مطالب مرتبط:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نویسنده: کیوان چوگلی

سلام.کیوان هستم، کارشناسی ارشد ریاضیات مالی و علاقمند به مباحث سرمایه گذاری در اوراق بهادار و بورس می باشم..به نویسندگی و نوشتن علاقمند هستم و همیشه در پی یادگیری مطالب جدید ...با نظرات خود بنده و تیم بلاگر نت نظر را دلگرمی دهید..